انواع قراردادهای ساخت و ساز

مقدمه

در صنعت ساخت و ساز، انواع مختلفی از قراردادها برای مدیریت و اجرای پروژه‌ها وجود دارد. هر یک از این قراردادها ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند که بستگی به نوع پروژه، شرایط اقتصادی، و میزان تغییرات احتمالی در پروژه دارد. انتخاب نوع قرارداد مناسب می‌تواند به‌طور چشمگیری بر موفقیت پروژه تأثیر بگذارد، زیرا هر نوع قرارداد به‌طور مستقیم بر هزینه‌ها، زمان‌بندی، ریسک‌ها و نحوه نظارت بر پروژه تأثیر می‌گذارد. از طرفی، عدم انتخاب صحیح نوع قرارداد می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند تأخیر، هزینه‌های اضافی، یا عدم کیفیت مطلوب در اجرای پروژه شود.

این مقاله به بررسی انواع قراردادهای ساخت و ساز می‌پردازد و برای هر یک از آن‌ها توضیحات جامع و دقیقی ارائه خواهد شد. همچنین با مقایسه این قراردادها، به مدیران پروژه‌ها کمک می‌شود تا انتخاب بهتری در خصوص نوع قرارداد برای پروژه‌های خود داشته باشند. علاوه بر این، در پایان مقاله به نکات مهمی در خصوص انتخاب قرارداد مناسب پرداخته خواهد شد.

قرارداد مقطوع (Lump Sum Contract)

قرارداد مقطوع یکی از رایج‌ترین قراردادهایی است که در پروژه‌های ساخت و ساز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این نوع قرارداد، مبلغ کل پروژه به‌طور دقیق از ابتدا تعیین می‌شود و پیمانکار موظف است تا پروژه را طبق این مبلغ و در مدت زمان مشخص انجام دهد. این نوع قرارداد برای پروژه‌هایی که مشخصات آن‌ها کاملاً مشخص است و امکان پیش‌بینی هزینه‌ها وجود دارد، بسیار مناسب است.

ویژگی‌ها:

• مبلغ ثابت: در این قرارداد، مبلغ کل پروژه از ابتدا مشخص است و هیچ تغییرات مالی پس از توافق اولیه نمی‌تواند انجام شود، مگر اینکه توافق جدیدی میان طرفین صورت گیرد.
• ریسک برای پیمانکار: اگر پیمانکار نتواند پروژه را در بودجه تعیین‌شده به پایان برساند، متحمل ضرر می‌شود.
• رایج برای پروژه‌های تکمیل‌شده و مشخص: این قرارداد بیشتر برای پروژه‌هایی مناسب است که طراحی دقیق و بدون تغییر دارند.

مزایا:

• پیش‌بینی دقیق هزینه‌ها: برای کارفرما، این قرارداد مزیت بزرگی دارد زیرا می‌تواند هزینه‌های نهایی پروژه را از ابتدا پیش‌بینی کند.
• روند سریع‌تر: از آنجایی که مبلغ قرارداد مشخص است، روند انجام پروژه می‌تواند سریع‌تر پیش برود، زیرا پیمانکار موظف به تکمیل پروژه در مدت زمان تعیین‌شده است.

معایب:

• ریسک برای پیمانکار: در صورتی که مشکلات پیش‌بینی نشده‌ای پیش آید، پیمانکار ممکن است نتواند پروژه را در بودجه تعیین‌شده به پایان برساند و متحمل ضرر شود.
• عدم انعطاف‌پذیری: در صورت تغییرات در پروژه یا نیاز به اصلاحات، ممکن است لازم باشد که قرارداد جدیدی بسته شود یا توافق جدیدی صورت گیرد.

قرارداد بر اساس زمان و هزینه (Time and Material Contract)

قرارداد زمان و هزینه نوع دیگری از قراردادهای رایج در صنعت ساخت و ساز است که در آن پیمانکار بر اساس میزان زمانی که برای انجام پروژه صرف می‌کند و مواد استفاده‌شده، هزینه را دریافت می‌کند. این نوع قرارداد زمانی مفید است که ویژگی‌های پروژه مشخص نیستند و یا احتمال تغییرات در طراحی و مشخصات پروژه وجود دارد.

ویژگی‌ها:

• هزینه‌گذاری بر اساس زمان و مواد: پیمانکار مبلغی را به ازای هر ساعت کار و هزینه مواد مورد استفاده دریافت می‌کند.
• انعطاف‌پذیری: این نوع قرارداد به دلیل انعطاف‌پذیری بالا، برای پروژه‌هایی که در حال تغییر هستند بسیار مناسب است.
• ریسک برای کارفرما: در این قرارداد، کارفرما ممکن است نتواند هزینه‌های دقیق پروژه را پیش‌بینی کند، زیرا هزینه‌ها به‌طور مستقیم به زمان و مواد مورد استفاده بستگی دارند.

مزایا:

• انعطاف‌پذیری بالا: در پروژه‌هایی که طراحی‌های تغییرپذیر دارند یا ویژگی‌های آن‌ها به‌طور دقیق مشخص نیست، این نوع قرارداد به کار می‌آید.
• قابلیت انجام تغییرات: در این نوع قرارداد، امکان اعمال تغییرات به راحتی وجود دارد زیرا هزینه‌ها و زمان‌بندی مطابق با تغییرات تنظیم می‌شود.

معایب:

• هزینه‌های غیرقابل پیش‌بینی: کارفرما ممکن است نتواند هزینه‌های دقیق پروژه را پیش‌بینی کند.
• نیاز به نظارت دقیق: کارفرما باید نظارت دقیق‌تری بر فرآیند کار و هزینه‌ها داشته باشد تا از افزایش بی‌مورد هزینه‌ها جلوگیری کند.

قرارداد هزینه ثابت با درصد (Cost-Plus Contract)

در این نوع قرارداد، پیمانکار هزینه‌های واقعی پروژه را به علاوه درصدی از این هزینه‌ها به‌عنوان سود دریافت می‌کند. این نوع قرارداد بیشتر در پروژه‌هایی کاربرد دارد که طراحی دقیق ندارند یا پروژه‌هایی که ممکن است تغییرات زیادی در حین اجرا داشته باشند.

ویژگی‌ها:

• پرداخت هزینه‌ها به‌طور واقعی: پیمانکار هزینه‌های واقعی پروژه را گزارش می‌دهد و هزینه‌های اضافی بر اساس درصدی از هزینه‌ها محاسبه می‌شود.
• عدم قطعیت هزینه‌ها: برخلاف قرارداد مقطوع، در این نوع قرارداد کارفرما نمی‌تواند از ابتدا هزینه دقیق پروژه را پیش‌بینی کند.

مزایا:

• شفافیت در هزینه‌ها: همه هزینه‌ها به‌طور شفاف گزارش می‌شوند و کارفرما می‌تواند دقیقاً بداند که چه هزینه‌هایی صرف شده است.
• انعطاف‌پذیری: تغییرات در پروژه به راحتی اعمال می‌شوند و نیاز به توافق جدید ندارند.

معایب:

• هزینه‌های بالا: به دلیل محاسبه درصدی از هزینه‌ها، این نوع قرارداد ممکن است برای کارفرما گران‌تر تمام شود.
• نیاز به نظارت دقیق: کارفرما باید نظارت دقیق‌تری بر هزینه‌ها داشته باشد تا از افزایش غیرضروری هزینه‌ها جلوگیری کند.

جدول مقایسه انواع قراردادها

قرارداد طراحی و ساخت (Design and Build Contract)

قرارداد طراحی و ساخت یکی از مدل‌های نوین در صنعت ساخت و ساز است که در آن پیمانکار مسئولیت طراحی و اجرای پروژه را به طور همزمان به عهده دارد. در این نوع قرارداد، کارفرما تنها یک پیمانکار را به‌عنوان مسئول پروژه انتخاب می‌کند که تمام مراحل از طراحی تا ساخت را مدیریت می‌کند. این قرارداد برای پروژه‌هایی که نیاز به سرعت بالا و هماهنگی بیشتر دارند، مناسب است.

ویژگی‌ها:

• یک قرارداد جامع: پیمانکار مسئولیت تمام مراحل از طراحی تا ساخت را بر عهده دارد. این ویژگی باعث می‌شود که مراحل پروژه هماهنگ‌تر پیش بروند.
• توسعه سریع پروژه: به دلیل اینکه طراحی و ساخت به طور همزمان انجام می‌شود، زمان کلی پروژه کاهش می‌یابد.
• محدودیت در انتخاب طراح و پیمانکار: در این مدل، کارفرما باید به دنبال پیمانکاری باشد که توانایی انجام هر دو بخش طراحی و ساخت را داشته باشد.

مزایا:

• هماهنگی بهتر: با ترکیب طراحی و ساخت در یک قرارداد، هماهنگی میان تیم‌های طراحی و اجرایی بیشتر خواهد بود.
• کاهش زمان پروژه: از آنجایی که طراحی و ساخت همزمان پیش می‌روند، پروژه در زمان کمتری به اتمام می‌رسد.
• کاهش ریسک برای کارفرما: کارفرما با یک پیمانکار واحد در ارتباط است و مسئولیت‌های طراحی و ساخت تحت یک سقف قرار می‌گیرد.

معایب:

• محدودیت انتخاب پیمانکار: کارفرما باید پیمانکاری را انتخاب کند که توانایی انجام هر دو کار را داشته باشد، که ممکن است گزینه‌های کمتری در بازار وجود داشته باشد.
• کنترل کمتر بر طراحی: کارفرما ممکن است نتواند بر جنبه‌های طراحی پروژه به‌طور کامل نظارت داشته باشد، زیرا طراحی و ساخت به صورت همزمان انجام می‌شود.

قرارداد مهندسی، تأمین و ساخت (EPC Contract)

قرارداد EPC (Engineering, Procurement, and Construction) یکی دیگر از انواع قراردادهایی است که در پروژه‌های بزرگ و پیچیده مانند پروژه‌های صنعتی و زیرساختی استفاده می‌شود. در این قرارداد، پیمانکار نه تنها مسئول طراحی و ساخت پروژه است، بلکه مسئول تأمین تجهیزات و مواد مورد نیاز برای پروژه نیز می‌باشد. این نوع قرارداد معمولاً برای پروژه‌هایی مناسب است که نیاز به تأمین تجهیزات خاص و پیچیده دارند.

ویژگی‌ها:

• مسئولیت جامع: پیمانکار مسئولیت طراحی، تأمین، ساخت و حتی آزمایش تجهیزات و سیستم‌ها را بر عهده دارد.
• ضمانت عملکرد: پیمانکار معمولاً مسئول تضمین عملکرد سیستم‌ها و تجهیزات نصب‌شده نیز می‌باشد.
• ریسک کم برای کارفرما: در این قرارداد، کارفرما ریسک کمتری را متحمل می‌شود زیرا تمام وظایف و مسئولیت‌ها تحت یک قرارداد واحد قرار دارد.

مزایا:

• مدیریت ساده‌تر: کارفرما تنها با یک پیمانکار واحد در ارتباط است، که این باعث ساده‌تر شدن فرآیندهای مدیریتی و اجرایی می‌شود.
• کاهش ریسک برای کارفرما: تمام مسئولیت‌ها به عهده پیمانکار است، بنابراین کارفرما نگرانی کمتری در خصوص تأخیرها و مشکلات اجرایی خواهد داشت.
• کیفیت بالاتر: از آنجایی که پیمانکار مسئول تأمین، ساخت و آزمایش تجهیزات است، احتمال اینکه پروژه با کیفیت بالاتری انجام شود بیشتر است.

معایب:

• هزینه‌های بالا: به دلیل جامع بودن این قرارداد و مسئولیت‌های متعدد پیمانکار، هزینه‌ها ممکن است بالاتر از دیگر انواع قراردادها باشند.
• پیمانکاران محدودتر: تنها پیمانکارانی که توانایی انجام تمامی وظایف را دارند می‌توانند این نوع قرارداد را اجرا کنند، بنابراین گزینه‌های کمتری در بازار برای انتخاب وجود دارد.

قرارداد مدیریت ساخت (Construction Management Contract)

در قرارداد مدیریت ساخت، کارفرما به یک مدیر ساخت (Construction Manager) واگذار می‌کند تا پروژه را مدیریت کرده و پیمانکاران مختلف را نظارت کند. در این مدل، کارفرما با چندین پیمانکار مختلف قرارداد می‌بندد و مدیر ساخت مسئول نظارت، هماهنگی و مدیریت منابع مختلف است.

ویژگی‌ها:

• مدیریت پروژه توسط یک فرد یا تیم واحد: مدیر ساخت مسئول هماهنگی بین تمام پیمانکاران مختلف و تأمین منابع لازم است.
• بیش از یک پیمانکار: در این قرارداد، کارفرما با چندین پیمانکار مختلف درگیر است و هرکدام مسئول بخشی از پروژه هستند.
• دستمزد مدیر ساخت: هزینه‌ای که برای مدیریت پروژه پرداخت می‌شود معمولاً به‌صورت درصدی از هزینه کل پروژه است.

مزایا:

• کنترل بیشتر برای کارفرما: کارفرما کنترل بیشتری بر روی فرآیند ساخت و اجرای پروژه دارد، زیرا پیمانکاران مختلف تحت نظارت مدیر ساخت قرار دارند.
• انعطاف‌پذیری: این قرارداد به کارفرما اجازه می‌دهد تا پیمانکاران مختلف را برای قسمت‌های مختلف پروژه انتخاب کند.

معایب:

• نیاز به نظارت دقیق‌تر: کارفرما باید نظارت دقیقی بر عملکرد مدیر ساخت داشته باشد تا از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری شود.
• پیچیدگی بیشتر در مدیریت: با وجود چندین پیمانکار، روند مدیریت پروژه پیچیده‌تر می‌شود و نیاز به هماهنگی بیشتری دارد.

قرارداد بی‌طرف (Design-Bid-Build Contract)

قرارداد بی‌طرف یا Design-Bid-Build یکی از مدل‌های قدیمی در صنعت ساخت و ساز است که در آن کارفرما ابتدا طراحی پروژه را انجام می‌دهد، سپس پیمانکارانی که طراحی را مطالعه کرده‌اند، برای اجرای آن پیشنهاد قیمت می‌دهند. در این قرارداد، مسئولیت طراحی و اجرای پروژه به‌طور کامل از یکدیگر جدا است.

ویژگی‌ها:

• تفکیک مراحل: طراحی و ساخت به‌طور کامل از یکدیگر جدا شده‌اند و پیمانکار بر اساس طراحی ارائه‌شده به پروژه وارد می‌شود.
• مراحل مختلف: ابتدا طراحی پروژه انجام می‌شود، سپس پیمانکاران برای ساخت پروژه اقدام می‌کنند.

مزایا:

• شفافیت در طراحی: کارفرما طراحی کاملاً مشخص و دقیق‌تری را در اختیار دارد.
• انتخاب پیمانکار از میان گزینه‌های مختلف: کارفرما می‌تواند از میان پیمانکاران مختلف انتخاب کند و بهترین گزینه را برای اجرای پروژه انتخاب نماید.

معایب:

• زمان‌بر بودن: از آنجایی که طراحی و ساخت به‌طور مجزا انجام می‌شود، زمان کلی پروژه ممکن است افزایش یابد.
• احتمال بروز مشکلات در هماهنگی: ممکن است مشکلاتی در هماهنگی میان تیم طراحی و تیم اجرایی پروژه پیش آید.

قرارداد مشارکت عمومی-خصوصی (PPP Contract)

قرارداد مشارکت عمومی-خصوصی یا همان PPP (Public-Private Partnership) یکی از مدل‌های پیچیده و پیشرفته در صنعت ساخت و ساز است که در آن بخش‌های دولتی و خصوصی همکاری می‌کنند تا پروژه‌هایی را اجرا کنند که برای هر دو طرف سودمند باشد. این نوع قرارداد در پروژه‌های زیرساختی بزرگ، مانند ساخت بزرگراه‌ها، پل‌ها، بیمارستان‌ها و مدارس، به‌کار می‌رود.

ویژگی‌ها:

• همکاری میان بخش عمومی و خصوصی: در این مدل، دولت و بخش خصوصی به‌طور مشترک برای تامین منابع مالی، طراحی، ساخت و نگهداری پروژه‌ها همکاری می‌کنند.
• تقسیم ریسک: ریسک‌های مختلف پروژه میان بخش عمومی و خصوصی تقسیم می‌شود، به‌طوری که هر یک از طرفین بسته به نوع قرارداد، مسئولیت خاص خود را بر عهده می‌گیرد.
• مدت‌زمان طولانی: پروژه‌های PPP معمولاً در مدت‌زمان‌های طولانی اجرا می‌شوند، زیرا بخش خصوصی معمولاً موظف به مدیریت و نگهداری پروژه برای مدت طولانی پس از تکمیل آن است.

مزایا:

• تامین مالی پروژه‌ها: با همکاری بخش خصوصی، دولت می‌تواند منابع مالی بیشتری را برای پروژه‌ها تأمین کند، به‌ویژه در پروژه‌های بزرگ و زیرساختی.
• تقسیم ریسک: ریسک‌های مختلف پروژه به‌طور عادلانه بین دولت و بخش خصوصی تقسیم می‌شود، که می‌تواند موجب کاهش ریسک‌های مالی برای دولت شود.
• افزایش کیفیت: زیرا بخش خصوصی به دنبال سودآوری است، کیفیت پروژه‌ها معمولاً بالاتر می‌رود.

معایب:

• پیچیدگی قرارداد: این نوع قراردادها معمولاً پیچیدگی‌های زیادی دارند و باید به‌طور دقیق و با جزئیات تنظیم شوند.
• مدت‌زمان طولانی پروژه: چون بخش خصوصی مسئول نگهداری پروژه در طولانی‌مدت است، ممکن است پروژه‌ها نیاز به زمان بیشتری برای تکمیل داشته باشند.
• احتمال تضاد منافع: در برخی مواقع، ممکن است منافع بخش خصوصی با اهداف عمومی دولت در تضاد باشد و این مسئله منجر به مشکلات اجرایی شود.

قرارداد پشتیبانی و نگهداری (Maintenance and Service Contracts)

قراردادهای پشتیبانی و نگهداری پس از تکمیل پروژه‌های ساخت و ساز برای حفظ و نگهداری پروژه‌های تکمیل‌شده، از جمله تأسیسات، ماشین‌آلات و زیرساخت‌ها استفاده می‌شود. این قراردادها به‌طور کلی برای پروژه‌های بزرگ و پیچیده‌ای که نیاز به نگهداری منظم دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ویژگی‌ها:

• حفظ و نگهداری پروژه: در این نوع قرارداد، پیمانکار مسئول انجام کارهای نگهداری و تعمیرات پس از تکمیل پروژه است.
• مدت‌زمان مشخص: قرارداد پشتیبانی معمولاً برای یک دوره زمانی خاص (مثلاً 5 یا 10 سال) پس از تکمیل پروژه تنظیم می‌شود.
• خدمات متنوع: این خدمات می‌توانند شامل تعمیرات، نگهداری منظم، سرویس‌های دوره‌ای و همچنین به‌روزرسانی‌های فنی باشند.

مزایا:

• حفظ کیفیت پروژه: با انجام نگهداری منظم، کیفیت پروژه و زیرساخت‌ها برای مدت‌زمان طولانی‌تری حفظ می‌شود.
• افزایش عمر پروژه: نگهداری و تعمیرات دوره‌ای باعث افزایش عمر پروژه و تجهیزات می‌شود.
• کاهش هزینه‌های غیرمنتظره: با انجام نگهداری منظم، کارفرما از بروز مشکلات بزرگ و هزینه‌های تعمیراتی غیرمنتظره جلوگیری می‌کند.

معایب:

• هزینه‌های اضافی: بسته به نوع خدمات نگهداری، این قراردادها می‌توانند هزینه‌های اضافی برای کارفرما ایجاد کنند.
• نیاز به نظارت: کارفرما باید نظارت دقیقی بر اجرای قرارداد نگهداری داشته باشد تا از کیفیت خدمات ارائه‌شده اطمینان حاصل کند.

مقایسه انواع قراردادهای ساخت و ساز

در نهایت، انتخاب نوع قرارداد مناسب برای پروژه‌های ساخت و ساز بستگی به ویژگی‌ها، شرایط پروژه و نیازهای خاص آن دارد. در جدول زیر مقایسه‌ای اجمالی از انواع قراردادهای ساخت و ساز آورده شده است:

در نهایت انتخاب نوع قرارداد مناسب بستگی به ویژگی‌ها و نیازهای خاص پروژه ساخت و ساز دارد. هر نوع قرارداد مزایا و معایب خاص خود را دارد که باید با دقت مورد بررسی قرار گیرد. برای پروژه‌هایی که نیاز به پیش‌بینی دقیق هزینه‌ها و زمان‌بندی دارند، قرارداد مقطوع مناسب است. در حالی که پروژه‌هایی که در آنها تغییرات زیادی پیش‌بینی می‌شود، قرارداد زمان و هزینه یا قرارداد هزینه ثابت با درصد می‌تواند مناسب‌تر باشد.

در پروژه‌های بزرگ و پیچیده، قراردادهای طراحی و ساخت یا EPC می‌توانند بهترین انتخاب باشند. برای پروژه‌هایی که به نگهداری طولانی‌مدت نیاز دارند، قرارداد پشتیبانی و نگهداری نیز باید در نظر گرفته شود. بنابراین، آگاهی از ویژگی‌های هر قرارداد و انتخاب دقیق آن می‌تواند تأثیر زیادی بر موفقیت پروژه‌های ساخت و ساز داشته باشد.

سوالات متداول در مورد قراردادهای ساخت و ساز

1. قرارداد مقطوع (Lump Sum Contract) چیست؟

قرارداد مقطوع یک نوع قرارداد است که در آن پیمانکار مبلغ ثابت و از پیش تعیین‌شده‌ای را برای انجام پروژه دریافت می‌کند. این نوع قرارداد معمولاً برای پروژه‌های ساده و کوچک مناسب است.

2. مزایای قرارداد زمان و هزینه چیست؟

در این نوع قرارداد، هزینه‌ها بر اساس زمان صرف‌شده و مواد مصرفی پرداخت می‌شود. مزایای اصلی این قرارداد شامل انعطاف‌پذیری بیشتر و امکان اعمال تغییرات در پروژه است.

3. چه زمانی باید از قرارداد طراحی و ساخت استفاده کنیم؟

قرارداد طراحی و ساخت زمانی مناسب است که کارفرما بخواهد تمامی مسئولیت‌های طراحی و ساخت را به یک پیمانکار واحد واگذار کند تا هماهنگی بهتری میان دو بخش ایجاد شود و زمان اجرای پروژه کاهش یابد.

4. قرارداد EPC چیست و چه مزایایی دارد؟

قرارداد EPC (مهندسی، تأمین و ساخت) یک نوع قرارداد جامع است که در آن پیمانکار مسئول طراحی، تأمین مواد و تجهیزات، و ساخت پروژه است. این قرارداد مزایایی چون کاهش ریسک برای کارفرما و مدیریت ساده‌تر پروژه را دارد.

5. تفاوت قرارداد بی‌طرف با سایر قراردادهای ساخت و ساز چیست؟

در قرارداد بی‌طرف (Design-Bid-Build)، طراحی و ساخت به‌طور کاملاً مجزا انجام می‌شود و پیمانکار بعد از تکمیل طراحی پروژه انتخاب می‌شود. این نوع قرارداد شفافیت بیشتری در طراحی دارد، اما ممکن است زمان بیشتری برای تکمیل پروژه نیاز داشته باشد.

6. آیا قرارداد مشارکت عمومی-خصوصی (PPP) برای پروژه‌های دولتی مناسب است؟

بله، قرارداد PPP برای پروژه‌های بزرگ زیرساختی دولتی مناسب است. در این مدل، بخش‌های دولتی و خصوصی برای تأمین مالی و اجرای پروژه‌ها همکاری می‌کنند. این مدل می‌تواند در تأمین منابع مالی و کاهش ریسک‌ها مؤثر باشد.

7. مزایای قرارداد مدیریت ساخت (Construction Management) چیست؟

این قرارداد به کارفرما این امکان را می‌دهد که با چندین پیمانکار مختلف همکاری کند و یک مدیر ساخت پروژه را هدایت و نظارت کند. مزایای این نوع قرارداد شامل کنترل بیشتر بر فرآیند پروژه و انعطاف‌پذیری بیشتر است.

8. چگونه باید قرارداد پشتیبانی و نگهداری را انتخاب کنیم؟

قرارداد پشتیبانی و نگهداری معمولاً برای پروژه‌هایی که نیاز به نگهداری و تعمیرات در طول زمان دارند، مناسب است. این قرارداد تضمین می‌کند که پروژه‌ها و تجهیزات به‌طور منظم بررسی و تعمیر شوند تا کیفیت و عمر آن‌ها حفظ گردد.

9. آیا می‌توان در پروژه‌های بزرگ از ترکیبی از انواع قراردادها استفاده کرد؟

بله، بسته به نیاز پروژه، ممکن است نیاز به استفاده از ترکیبی از انواع قراردادها باشد. به‌عنوان‌مثال، ممکن است یک پروژه بزرگ ابتدا با قرارداد طراحی و ساخت آغاز شود و پس از تکمیل، قرارداد پشتیبانی و نگهداری به کار گرفته شود.

10. چگونه باید قرارداد مناسب برای پروژه را انتخاب کنیم؟

انتخاب قرارداد مناسب بستگی به ویژگی‌های پروژه دارد، از جمله اندازه، پیچیدگی، زمان‌بندی و بودجه. در صورتی که پروژه نیاز به انعطاف‌پذیری و تغییرات داشته باشد، قراردادهای زمان و هزینه می‌توانند مناسب باشند. اما برای پروژه‌هایی با بودجه ثابت و زمان‌بندی دقیق، قرارداد مقطوع یا طراحی و ساخت ممکن است گزینه بهتری باشد.